Mông cộc là một thuật ngữ thường được sử dụng để mô tả đặc điểm hình thái học của con người với phần mông có kích thước ngắn, nhỏ hơn so với chuẩn mực phổ biến, một số trường hợp được xem là cụt. Đây là hiện tượng phổ biến trong một số nhóm dân tộc thiểu số miền núi Việt Nam, nơi mà các yếu tố di truyền, môi trường sống, và lối sống ảnh hưởng sâu sắc đến hình thể con người. Thông qua các nghiên cứu chuyên sâu về giải phẫu học và di truyền học, các nhà khoa học đã xác định rằng mông cộc ở từng nhóm dân tộc có sự đa dạng về tỷ lệ các cơ và mô mỡ vùng hông, làm tạo nên đặc trưng riêng biệt. Việc quan sát kỹ lưỡng các chi tiết về hình dạng xương chậu, cấu trúc cơ vùng mông cho phép xác định rõ hơn đặc điểm sinh học này. Không những thế, mông cộc còn là chỉ dấu sinh thái quan trọng, phản ánh sự thích nghi của con người với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt như leo núi, đi bộ đường dài. Hiểu biết chi tiết về đặc điểm này góp phần nâng cao giá trị khoa học cho ngành nhân chủng học cũng như phát triển các ứng dụng y học dành cho cộng đồng có mông cộc. Từ trang phục, lễ hội cho đến âm nhạc và kiến trúc, người Mông luôn giữ gìn và phát triển những giá trị này qua hàng thế kỷ, góp phần làm phong phú thêm bản đồ văn hóa Việt Nam. Trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, mông cộc không chỉ là một đặc điểm thể chất mà còn được gán ghép với nhiều quan niệm tâm linh và phong thủy riêng biệt. Nhiều vùng miền coi mông cộc như biểu tượng của sự khiêm nhường, giản dị nhưng lại mang năng lượng tích cực giúp chủ nhân tránh được các tai ương, hạn chế vận đen và bảo vệ sức khỏe. Theo luận giải từ các bậc thầy phong thủy truyền thống, mông cộc làm thay đổi trọng tâm cân bằng của cơ thể, từ đó ảnh hưởng đến trường khí và luồng khí vận động trong thân thể con người. Người dân trong các cộng đồng lớn nhỏ vẫn giữ truyền thống thờ cúng, sử dụng hình tượng mông cộc trong các nghi thức cầu an, cầu phúc để giữ gìn sự hài hòa tinh thần, nâng cao vận may trong cuộc sống. Ngoài ra, trong các câu chuyện cổ, mông cộc còn tượng trưng cho sự kiên cường chịu đựng, khả năng thích nghi vượt qua khó khăn. Sự đa dạng phản ánh trong quan niệm về mông cộc cho thấy tầm ảnh hưởng sâu sắc của hình tượng này trong đời sống tinh thần và tín ngưỡng, góp phần bảo lưu giá trị văn hóa đặc sắc của cộng đồng người Việt qua nhiều thế hệ. Các thợ thủ công Mông phần lớn là thợ bán chuyên nghiệp làm ra những sản phẩm nổi tiếng như lưỡi cày, nòng súng, các đồ đựng bằng gỗ ghép.Chợ ở vùng Mông thoả mãn vừa nhu cầu trao đổi hàng hoá vừa nhu cầu giao lưu tình cảm, sinh hoạt.
