Lưỡng hà: Phát triển văn hóa và tôn giáo đa dạng phản ánh quan niệm sống phong phú của người cổ đại

Văn hóa và tôn giáo của người lưỡng hà rất phong phú và đa dạng, thể hiện quan niệm sống và niềm tin sâu sắc vào các thế lực siêu nhiên. Lưỡng hà chứa đựng nhiều đền đài, miếu mạo lớn quy mô đa dạng, nơi tổ chức nghi lễ thờ thần thánh như thần Mặt Trời, thần Nước và thần Đất. Mỗi thành phố trong vùng đều có thần bảo hộ riêng, và người dân tin rằng việc làm hài lòng các vị thần là yếu tố tiên quyết để đảm bảo mùa màng bội thu và xã hội ổn định. Các truyền thuyết, sử thi và nghi lễ tôn giáo như sử thi Gilgamesh đều được ghi chép lại bằng chữ viết hình nêm, cung cấp nhiều góc nhìn về niềm tin, đạo đức và triết lý sống của người lưỡng hà. Việc nghiên cứu sâu sắc về văn hóa và tôn giáo lưỡng hà giúp tái hiện chân thực đời sống tinh thần phức tạp cũng như các ảnh hưởng văn hóa lên nhiều thế hệ sau. “Mesopotamia” - Lưỡng Hà - bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp mesos - “giữa”, và potamos - “sông”. Cái tên này lần đầu tiên xuất hiện trong cuốn sách lịch sử về Alexander Đại đế vào thế kỷ 2 của nhà sử học Hy Lạp Arrian của thành Nicomedia. Người dân lưỡng hà đã phát triển một hệ thống thủy lợi tinh vi để kiểm soát nước từ sông Tigris và Euphrates, giúp nông nghiệp phì nhiêu và ổn định. Nhờ mạng lưới kênh rạch, đập và cống điều tiết, họ có thể điều chỉnh lượng nước phù hợp với mùa vụ và giảm thiểu hiện tượng ngập lụt hoặc hạn hán. Điều này đã tạo điều kiện cho người lưỡng hà sản xuất lúa mì, đại mạch và các loại cây trồng khác với năng suất cao hơn hẳn so với khu vực chưa được tưới tiêu tốt. Hệ thống thủy lợi của lưỡng hà không chỉ nâng cao đời sống nông dân mà còn góp phần đảm bảo an ninh lương thực, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của các đô thị và triều đại phồn vinh tại đây. Đây cũng chính là một trong những minh chứng nổi bật cho sự sáng tạo và hiểu biết sâu sắc của con người thời cổ đại trong việc ứng dụng tự nhiên hợp lý vào đời sống. Bài viết này giới thiệu về Lưỡng Hà cổ đại, vùng đất giữa sông Tigris và sông Euphrates, là nơi những thành phố, chữ viết và công nghệ đầu tiên xuất hiện trên thế giới. Bài viết cũng tìm hiểu về các yếu tố môi trường, khí hậu và xã hội ảnh hưởng đến phát triển nền văn minh ở Lưỡng Hà.