Hát then không chỉ là một loại hình văn hóa nghệ thuật mà còn chứa đựng giá trị tín ngưỡng và tâm linh vô cùng quan trọng trong đời sống người Tày. Theo quan niệm dân gian, người hát then là người đóng vai trò trung gian giao tiếp giữa con người với các thần linh, tổ tiên và thế lực siêu nhiên. Qua các lời ca và điệu hát, họ thể hiện lòng biết ơn, cầu mong sự bình an, mùa màng bội thu và gia đình hạnh phúc. Các buổi hát then thường diễn ra trong không gian linh thiêng, kết hợp với nghi thức đặc biệt cầu nguyện và hóa giải những điềm xấu. Điều này giúp cộng đồng người Tày cảm thấy gắn bó hơn với thiên nhiên và cuộc sống xung quanh, đồng thời củng cố niềm tin và sự an tâm trong tâm hồn. Kỹ thuật hát then cũng đòi hỏi người nghệ nhân phải có sự thấu hiểu sâu sắc về tín ngưỡng và nhịp điệu tâm linh, để truyền đạt chính xác ý nghĩa của các nghi thức. Do đó, hát then luôn được xem là di sản quý giá không chỉ về phương diện nghệ thuật mà còn về mặt tinh thần, góp phần duy trì sự liên kết bền vững của cộng đồng dân tộc Tày. Hát then là một loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống của người Tày, Nùng, và Thái ở vùng núi phía Bắc Việt Nam. Bài viết này mô tả nguồn gốc, đặc điểm, biểu diễn, lời hát, nghi lễ, và các vùng hát then hiện nay. Hát then không chỉ là nghệ thuật biểu diễn mà còn là biểu tượng của văn hóa phi vật thể truyền thống của dân tộc Tày. Việc bảo tồn và phát huy hát then có ý nghĩa to lớn trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa đa dạng của Việt Nam. Hình thức hát then thể hiện trí tuệ dân gian, các giá trị lịch sử, phong tục tập quán, và quan niệm về thế giới quan của người Tày. Trong bối cảnh hiện đại hóa nhanh chóng, những yếu tố truyền thống dễ bị mai một, do đó việc gìn giữ hát then trở thành nhiệm vụ cấp thiết nhằm duy trì sự liên tục của văn hóa dân tộc. Nhiều dự án nghiên cứu và bảo tồn được khai thác, nhằm hỗ trợ nghệ nhân và cộng đồng trong việc phát triển hát then một cách bền vững. Thành quả của công tác bảo tồn còn góp phần nâng cao nhận thức của người trẻ về giá trị văn hóa dân tộc và khơi dậy lòng tự hào dân tộc. Qua đó, hát then trở thành cầu nối văn hóa, góp phần làm phong phú nền văn hóa đa dân tộc của đất nước, đồng thời giữ vững sự phong phú và đa dạng của di sản văn hóa phi vật thể. Là một di sản văn hóa dân gian độc đáo của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở khu vực miền núi phía Bắc, hát Then từ lâu đã được lưu giữ và phát triển thành một không gian văn hóa đồ sộ về khối…
